2 PORADNIK DLA CHORYCH PORADNIK DLA CHORYCH na czerniaka ze stwierdzoną mutacją BRAF V600 leczonych inhibitorami BRAF i MEK Opracowanie naukowe: Monika Dudzisz-Śledź, Katarzyna Kozak, Piotr Rutkowski Przedmowa Droga Pacjentko, Drogi Pacjencie! Inhibitory BRAF i MEK są obecnie lekami powszechnie stosowanymi w leczeniu

„Miej oko na skórę” – ruszyła druga edycja kampanii edukacyjnej na temat czerniaka 12 maja obchodzony jest Dzień Walki z Czerniakiem. Z tej okazji już po raz drugi na terenie całej Polski rusza kampania edukacyjna „Miej oko na skórę”, której celem jest wzrost świadomości społecznej na temat czerniaka i jak najwcześniejsze diagnozowanie nowotworów skóry. W ramach przedsięwzięcia w kilku miejscowościach w Polsce prowadzone będą bezpłatne konsultacje i badania […]
W odpowiedzi na trwające 3 lata starania dermatolo. Rusza akcja informacyjna dla chorych na zaawansowanego czerniaka „Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć!" Leczenie zaawansowanego czerniaka powinno być prow. Leczenie łuszczycy: refundacja (WIDEO) Refundacja leczenia łuszczycy Od momentu rozpozna Czerniaki są nowotworami charakteryzującymi się w ciągu ostatnich lat dużą dynamiką wzrostu zachorowań. Jednocześnie dzięki wprowadzeniu leków ukierunkowanych molekularnie i nowoczesnej immunoterapii istotnie poprawiło się rokowanie leczonych chorych. Wskaźniki pięcioletnich przeżyć wzrosły od ok. 60% na początku XXI w. do ponad 70% obecnie. Choroba ze względu na umiejscowienie wykrywana jest zwykle na wczesnym etapie zaawansowania, kiedy leczenie chirurgiczne będące postępowaniem z wyboru pozwala na trwałe wyleczenie. Jednak rokowanie chorych na czerniaki w stopniu zaawansowania III–IV nawet po doszczętnej resekcji zmian jest zróżnicowane. Postęp w farmakoterapii najbardziej widoczny jest w grupie chorych z przerzutowym czerniakiem, w której jeszcze ok. 10 lat temu mimo stosowania chemioterapii zaledwie 25% chorych przeżywało rok, a obecnie pięcioletnie przeżycie całkowite w badaniach klinicznych przekracza 40–50%. Od niedawna również systemowe leczenie uzupełniające stało się standardem postępowania. Warunkiem powodzenia leczenia jest jednak prowadzenie terapii chorego w ośrodkach, które mają pełny dostęp do diagnostyki (w tym oznaczania mutacji genu BRAF) i kompleksowego leczenia, czyli chirurgii, immunoterapii (anty-PD-1, anty-CTLA-4) oraz terapii celowanej inhibitorami BRAF/MEK. Epidemiologia i etiologia Czerniaki skóry są złośliwymi nowotworami wywodzącymi się z neuroektodermalnych komórek melanocytarnych. W ich powstawaniu najistotniejsze znaczenie ma intensywne działanie promieniowania ultrafioletowego naturalnego i sztucznego, stałe drażnienie mechaniczne lub chemiczne oraz predyspozycje osobnicze związane z niską zawartością barwnika w skórze i uwarunkowaniami genetycznymi [1, 2]. Ryzyko zachorowania na czerniaka skóry wzrasta wraz z wiekiem, a najwięcej przypadków u obu płci – ponad jedną trzecią – notuje się pomiędzy 50. a 64. rokiem życia. Polska należy do krajów o średniej częstości występowania czerniaka, jednak w odniesieniu do ogólnej liczby zachorowań na nowotwory złośliwe czerniaki skóry występują w Polsce względnie rzadko. W 2018 r. w Krajowym Rejestrze Nowotworów (KRN) odnotowano niemal 167 500 zachorowań na nowotwory złośliwe i 101 400 zgonów z ich powodu, w tym czerniaka skóry rozpoznano u 1736 mężczyzn (2,1%) i u 1962 kobiet (2,3%). Standaryzowane współczynniki umieralności w 2018 r. osiągnęły wartości ok. 2,29 na 100 000 u mężczyzn i 1,3 na 100 000 u kobiet, co odpowiadało ok. 800 zgonom z powodu czerniaka u mężczyzn i 665 u kobiet. Czerniaki są jednak nowotworami charakteryzującymi się bardzo dużą dynamiką wzrostu zachorowań. Jak wynika z danych KRN, liczba rejestrowanych rocznie przypadków pomiędzy 2000 a 2018 r. wzrosła o blisko 1000 zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, co odpowiada podwojeniu liczby rocznych zachorowań w tym okresie [3–5]. Ze względu na lokalizację zdecydowana większość przypadków – ok. 80% – jest rozpoznawana na wczesnym, miejscowym etapie zaawansowania, co po wdrożeniu odpowiedniego leczenia pozwala na uzyskanie ok. 70–95% przeżyć pięcioletnich. Stadium zaawansowania regionalnego i uogólnienia w momencie rozpoznania czerniaka skóry stwierdza się odpowiednio u blisko 15% i 5% chorych [1]. POLECAMY Diagnostyka i leczenie chirurgiczne Odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze ma bardzo istotne znaczenie, dlatego zaleca się, aby było prowadzone w ramach posiadających doświadczenie, wielodyscyplinarnych zespołów. Podstawą rozpoznania czerniaków skóry jest histopatologiczne badanie całej wyciętej chirurgicznie zmiany (mikrostopniowanie I), którą usuwa się z marginesem bocznym 1–2 mm niezmienionej chorobowo skóry. Taka biopsja wycinająca pozwala na uzyskanie wiarygodnych informacji o zmianie pierwotnej, które są niezbędne do ustalenia dalszego postępowania, a których nie można otrzymać w następstwie niezalecanych biopsji aspiracyjnej cienko- lub gruboigłowej, biopsji nacinającej (wycinek) lub ścinającej (shave biopsy). U chorych na czerniaki skóry bez przerzutów najważniejszymi czynnikami rokowniczymi i warunkującymi wielkość marginesów „docięcia” blizny (radykalne leczenie ogniska pierwotnego) po biopsji wycinającej oraz kwalifikację do biopsji węzła chłonnego wartowniczego (mikrostopniowanie II) są grubość (według Breslowa) i obecność (mikro-)owrzodzenia. Biopsja węzła wartowniczego pomaga określić stopień zaawansowania choroby, wskazać osoby będące w grupie wysokiego ryzyka rozsiewu nowotworu oraz zapewnia kontrolę regionalną choroby. Biopsję tę należy wykonać jednoczasowo z radykalnym wycięciem blizny po biopsji wycinającej. Zgodnie z polskimi wytycznymi postępowania diagnostyczno-terapeutycznego z 2019 r. [1] do biopsji węzła wartowniczego kwalifikują się chorzy, których ognisko pierwotne sklasyfikowano jako kategorię pT1b–T4b według klasyfikacji TNM UICC/AJCC 2017 i u których nie stwierdza się klinicznych cech przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych i narządach odległych. U chorych, u których po biopsji wycinającej badanie przedmiotowe lub wykonane badania obrazowe wskazują na obecności podejrzanych zmian w regionalnych węzłach chłonnych, należy przed usunięciem blizny wykonać biopsję węzłów z ich oceną histologiczną. W przypadku potwierdzenia obecności przerzutu postępowaniem z wyboru jest limfadenektomia w zakresie regionalnego spływu chłonnego. Limfadenektomię należy rozważyć również po stwierdzeniu obecności przerzutów czerniaka w węzłach wartowniczych u chorych z dużym ryzykiem przerzutów w węzłach chłonnych pozawartowniczych. Obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych jest najistotniejszym czynnikiem determinującym rokowanie u chorych na czerniaki skóry. Jest to jednak grupa silnie zróżnicowana, w której pięcioletnie przeżycia wynoszą od 15 do 70%. Gorzej rokują chorzy z większą liczbą zmienionych przerzutowo węzłów chłonnych, z makroprzerzutami i obecnością nacieku nowotworowego poza torebkę węzła chłonnego [1]. Obserwacja chorych po leczeniu radykalnym Ryzyko nawrotu czerniaka jest największe w ciągu pierwszych trzech lat, jednak nawroty choroby obserwuje się także po ponad 10 latach od pierwotnego leczenia. Dodatkowo u leczonych radykalnie chorych istnieje statystycznie większe ryzyko rozwoju drugiego niezależnego ogniska czerniaka oraz innego nowotworu skóry. Dlatego podstawą obserwacji po leczeniu jest badanie podmiotowe i przedmiotowe całej skóry i regionalnych węzłów chłonnych oraz okolicy blizny po wyciętym czerniaku. Taka kontrola pozwala na wykrycie ewentualnego nawrotu lokoregionalnego potencjalnie wyleczalnego metodami chirurgicznymi oraz drugiego pierwotnego nowotworu na wczesnym etapie zaawansowania. Zaleca się intensyfikację wizyt przez okres dwóch–trzech lat po radykalnym leczeniu dr chirurgicznym, z częstością i zakresem wykonywanych badań dodatkowych zależnych od indywidualnego ryzyka nawrotu choroby. Nie ma wskazań do wykonywania badań dodatkowych oprócz badania przedmiotowego u chorych po wycięciu czerniaka pT1a [1]. Leczenie uzupełniające systemowe Poprawę rokowania chorych po resekcji czerniaka zagrożonego wysokim ryzykiem nawrotu choroby (stopnie resekcyjne IIIA–IV) przyniosło zastosowanie systemowego leczenia uzupełniającego: skojarzonej terapii anty-BRAF i anty-MEK oraz immunoterapii [1, 6]. Uzupełniające leczenie dabrafenibem z trametynibem Zastosowanie 12-miesięcznego uzupełniającego leczenia dabrafenibem z trametynibem w grupie chorych z obecnością mutacji BRAF w stopniu III o wysokim ryzyku (stopień IIIA o wielkości przerzutu >1 mm oraz IIIB/C według klasyfikacji AJCC wersja 7) znacząco wydłużyło czas wolny od nawrotu choroby (RFS) w porównaniu do placebo. Po pięciu latach obserwacji nie stwierdzono nawrotu choroby u 52% chorych leczonych uzupełniająco i 36% chorych otrzymujących placebo (HR = 0,51; 95% CI 0,42–0,61) [7]. Przedstawione wcześniej trzyletnie przeżycia całkowite wyniosły 86 i 77% odpowiednio w grupie leczonych w sposób skojarzony i otrzymujących placebo, nie przekroczyły jednak założonej wyjściowo granicy statystyczności (dane niedojrzałe w momencie wstępnej analizy) [8]. Profil bezpieczeństwa dabrafenibu z trametynibem był zgodny z obserwowanym w badaniach obejmujących chorych na czerniaka w IV stopniu zaawansowania. Do najczęściej obserwowanych zdarzeń niepożądanych należały gorączka, zmęczenie, nudności i bóle głowy [8]. Obecnie terapia skojarzona anty-BRAF i anty-MEK jest uznawana za standard postępowania w opisanej wcześniej grupie chorych o dużym ryzyku nawrotu choroby. Przed kwalifikacją do leczenia konieczne jest wykonanie za pomocą zwalidowanego testu badania potwierdzającego obecność mutacji genu BRAF w materiale utrwalonym [9].Immunoterapia niwolumabem i pembrolizumabem Korzyść wynikającą z zastosowania leczenia uzupełniającego wykazano także dla immunoterapii niwolumabem i pembrolizumabem. Niwolumab w badaniu trzeciej fazy (CheckMate 238) u chorych po wycięciu przerzutów w stopniu IIIB, IIIC i IV wykazał po czterech latach obserwacji istotne zwiększenie odsetka chorych żyjących bez nawrotu choroby: czteroletnie RFS: 51,7% w stosunku do 41,2% przy zastosowaniu ipilimumabu (HR = 0,71; 95% CI 0,60-0,86; p = 0,0003), przy mniejszej toksyczności. Najczęściej obserwowano zmęczenie, biegunkę, wysypkę i nudności. Odnotowano dwa zgony związane z toksycznością leczenia ipilimumabem z powodu aplazji szpiku i zapalenia jelita grubego, nieobserwowane podczas leczenia niwolumabem [10]. Podobnie wyniki badania Keynote-054/EORTC 1325 wskazują na zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby (trzyletni RFS 63,7% vs 44,1% dla pembrolizumabu vs placebo; HR = 0,56) przy zastosowaniu rocznego leczenia uzupełniającego pembrolizumabem w grupie chorych w resekcyjnym stopniu III o większym ryzyku [11]. Od stycznia 2021 r. immunoterapia (niwolumab, pembrolizumab) lub leczenie skojarzone inhibitorami BRAF i MEK (dabrafenib z trametynibem) są dostępne w niektórych ośrodkach onkologicznych w Polsce w ramach tzw. programów lekowych dla chorych po całkowitej resekcji czerniaka skóry, która miała miejsce nie dawniej niż 16 tygodni wstecz od rozpoczęcia leczenia. Aktualne kryteria kwalifikacji do programu można znaleźć pod adresem: [9]. Leczenie chorych na nieresekcyjnego lub uogólnionego czerniaka skóry W przypadku chorych w stadium uogólnienia choroby (obecność pozaregionalnych przerzutów) najważniejszymi czynnikami rokowniczymi są lokalizacja przerzutów, aktywność dehydrogenazy mleczanowej (LDH) oraz stan sprawności ogólnej chorego. Najgorzej w tej grupie rokują chorzy z przerzutami do ośrodkowego układu nerwowego (M1d), lepiej z cechą M1a, czyli obecnością wtórnych zmian w skórze, tkankach miękkich i pozaregionalnych węzłach chłonnych. Zły stan sprawności ogólnej oraz wyjściowo podwyższona aktywność LDH są silnym niekorzystnym czynnikiem prognostycznym w zaawansowanych czerniakach [1, 12]. W przypadku występowania resekcyjnych, izolowanych przerzutów należy zawsze rozważyć możliwość wycięcia zmian. Leczenie chirurgiczne jest także podstawową metodą leczenia miejscowego wznowy miejscowej i przerzutów in-transit. Jednak podstawą leczenia zaawansowanej choroby w stadium uogólnienia jest obecnie leczenie systemowe: skojarzona terapia anty-BRAF i anty-MEK oraz immunoterapia [1]. Chemioterapia Cytostatykiem, który wykazał pewną, ograniczoną skuteczność w leczeniu chorych z uogólnionym czerniakiem, jest dakarbazyna, która przez lata stanowiła podstawę leczenia zaawansowanej choroby. Obiektywną odpowiedź na terapię uzyskiwało zaledwie ok. 15% chorych, a mediana czasu jej trwania wynosiła ok. czterech miesięcy. Stosowanie dakarbazyny w schematach wielolekowych nie okazało się skuteczniejsze. Wykorzystywany w drugiej linii leczenia paklitaksel w monoterapii oraz w połączeniu z karboplatyną również nie poprawiał istotnie rokowania chorych. Efekty leczenia zaawansowanego czerniaka w przeszłości, przy zastosowaniu chemioterapii, były złe. Mimo leczenia mediana czasu przeżycia chorych wynosiła zaledwie sześć miesięcy, a jedynie ok. 25% chorych przeżywało rok. Istotna zmiana dokonała się w ciągu ostatnich 10 lat wraz z wprowadzeniem leków ukierunkowanych molekularnie i immunoterapii. Obecnie stosowanie chemioterapii powinno być ograniczone do sytuacji ratunkowych po niepowodzeniu nowoczesnych terapii [1, 12]. Leczenie ukierunkowane molekularnie Rozwój genetyki i innych nauk podstawowych oraz określenie istotnych zaburzeń molekularnych towarzyszących nowotworom pozwoliły na opracowanie terapii ukierunkowanych na cel i w konsekwencji rozwój leczenia spersonalizowanego. Jednym ze szlaków, w których obrębie często dochodzi do rozwoju różnych zaburzeń molekularnych mających istotne znaczenie w rozwoju nowotworów, jest szlak sygnałowy kinaz aktywowanych mitogenami (MAPK, mitogen-activated protein kinases, inaczej RAS/RAF/MEK/ERK). Jest on odpowiedzialny za przekaźnictwo sygnału z receptorów czynników wzrostu do jądra, a przez to wpływa na regulację aktywności czynników transkrypcyjnych niezbędnych do proliferacji i różnicowania komórek. Obecność mutacji w szlaku MAPK stwierdza się w mniej więcej 75% przypadków czerniaka skóry, a dominującym, poznanym zaburzeniem w tym nowotworze jest mutacja genu kodującego kinazę BRAF. Obecnie największe znaczenie kliniczne ma obecność aktywujących mutacji somatycznych w kodonie 600 genu BRAF, które stwierdza się w blisko 50% przypadków zaawansowanych czerniaków skóry. Odkrycie znaczenia mutacji BRAF V600 BRAF (+)pozwoliło na opracowanie drobnocząsteczkowych inhibitorów kinazy serynowo-treoninowej BRAF, które charakteryz... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? Roczną prenumeratę kwartalnika "Wiadomości dermatologiczne" Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma Zniżki w konferencjach organizowanych przez redakcję ...i wiele więcej! Sprawdź
Aby zrozumieć potrzeby i problemy osób chorych i niesamodzielnych, z którymi na co dzień ma do czynienia opiekun medyczny, należy dobrze poz 3. Potrzeby i problemy osób chorych i niesamodzielnych w kontekście rozwoju psychofizycznego człowieka w poszczególnych fazach życia
Ta forma demencji prowadzi do nieodwracalnych zmian w mózgu, a konkretnie - zaniku komórek mózgowych. Od problemów z pamięcią aż po całkowitą zależność od osób trzecich. Tymczasem badacze odkryli wyjątkowy sensor na podczerwień, który być może pozwoli uprzedzić zdradziecką chorobę. spis treści 1. Przełom w diagnostyce demencji 2. Czym jest choroba Alzheimera? 1. Przełom w diagnostyce demencji Na łamach "Alzheimer's & Dementia: The Journal of the Alzheimer's Association" ukazały się wyniki obiecujących badań. Zobacz film: "Czynnik, który zwiększa ryzyko choroby alzheimera" Naukowcy pobrali próbki krwi w latach 2000-2002, gdy uczestnicy badania byli w wieku 50-75 lat i nie mieli objawów choroby. Próbki zostały zamrożone, a po 17 latach naukowcy wybrali 68 osób spośród wszystkich badanych, wśród których na przestrzeni lat zdiagnozowano alzheimera. Choroba Alzheimera powoduje nieodwracalne zmiany w mózgu (Getty Images) To czujnik immunologiczny na podczerwień był w stanie wyłonić spośród badanych 68 osób, u których demencja się rozwinęła. Na jakiej zasadzie działa innowacyjny sensor? Jego zadaniem jest rozpoznanie wadliwych białek we krwi. To właśnie ta nieprawidłowa budowa biomarkerów białkowych powoduje tworzenie się charakterystycznych złogów – beta-amyloidu w mózgu. Odkładają się one między neuronami, zaburzając ich przekaźnictwo i uniemożliwiając prawidłową pracę komórek nerwowych. - Naszym celem jest określenie ryzyka rozwoju alzheimera na późniejszym etapie za pomocą prostego badania krwi, jeszcze zanim toksyczne płytki będą mogły powstać w mózgu. Dzięki temu terapia będzie mogła rozpocząć się wcześniej – powiedział prof. Klaus Gerwert z Ruhr-Universität Bochum. 2. Czym jest choroba Alzheimera? Na chorobę Alzheimera według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia choruje ponad 55 mln osób na cały świecie. Ta liczba do 2050 roku może się potroić. Głównym objawem demencji jest tzw. otępienie mózgowe, które sprawa, że chory traci pamięć, zdolność uczenia się, a także samodzielnego myślenia. Początkowo choroba może rozwijać się niewinnie - przez niemal nieuchwytne zmiany w nastroju, większą drażliwość. Z biegiem czasu chory stopniowo może tracić orientację w terenie, mogą również wystąpić wyraźne zmiany w zachowaniu – np. agresja słowna czy wręcz omamy i urojenia. Na kolejnych etapach postępuje utrata zdolności ruchowych, a chory staje się niemal całkowicie zależny od osób trzecich. Choć wydaje się, że choroba Alzheimera dotyka osób po 65. roku życia, to w rzeczywistości może dotykać także i trzydziestolatków. Co więcej, choroba może zacząć się nawet 20-30 lat przed pierwszymi objawami – to tzw. okres niemy klinicznie. Jednak główny problem związany ze schorzeniem wynika z prostego faktu: na demencję nie ma leku przyczynowego, a dostępne farmakoterapie mają na celu spowolnienie postępu zmian. Dlatego tak ważne jest szybkie diagnozowanie i szybkie wdrożenie leczenia u pacjenta z chorobą Alzheimera. Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez Rekomendowane przez naszych ekspertów Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki. polecamy U chorych z przerzutami czerniaka w węzłach chłonnych lub skórze z nieznanego ogniska pierwotnego obowiązuje staranne poszukiwanie ewentualnej zmiany pierwotnej (zwłaszcza na skórze owłosionej głowy, błonach śluzowych) oraz zebranie starannego wywiadu (np. w kierunku zmian poddanych w przeszłości ablacyjnym metodom z zakresu
Czerniak to nowotwór złośliwy, który wciąż trudno poddaje się skutecznemu leczeniu. Najważniejszą rolę w walce z czerniakiem odgrywa profilaktyka i wczesne rozpoznanie choroby, które w znaczący sposób zwiększają szanse na wyleczenie. Czerniak to nie zawsze jednak nowotwór skóry, choć właśnie z nim kojarzony jest najczęściej. Jakie są objawy czerniaka? Jak wygląda czerniak skóry, czerniak paznokcia, czerniak guzkowy? Jak rozpoznać czerniaka i jak przebiega jego leczenie? Po jakim czasie czerniak daje przerzuty? Ile można żyć z czerniakiem złośliwym? Spis treściCzerniak: charakterystykaCzerniak: czynniki ryzykaCzerniak: objawyJak wygląda czerniak?Czerniak: rodzajeCzerniak: diagnostykaCzerniak: stopnie zaawansowaniaCzerniak: leczenieCzerniak skóry rozsiany (uogólniony): leczenieCzerniak: terapia adjuwantowaCzerniak: rokowaniaJak się ustrzec czerniaka? Czerniak: charakterystyka Czerniak (czerniak złośliwy, łac. melanoma malignum) to wywodzący się z melanocytów nowotwór skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka. Wbrew powszechnemu przekonaniu, większość czerniaków, nawet u pacjentów z mnogimi znamionami, powstaje de novo czyli nie na podłożu wcześniej istniejącego znamienia barwnikowego, a na skórze zdrowej. Specjaliści alarmują, że zachorowalność na czerniaka systematycznie wzrasta na całym świecie - obserwuje się coroczny wzrost zapadalności na ten nowotwór o 3-7 procent (w Polsce 2,6 procenta dla mężczyzn i 4,4 procenta dla kobiet). Oczywiście częściowo jest to związane z większą wykrywalnością i świadomością społeczną, ale wiąże się to najprawdopodobniej również ze zwiększoną ekspozycją na naturalne i sztuczne promieniowanie ultrafioletowe. Czerniak jest nowotworem o wysokim stopniu złośliwości – może dawać przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe ( do innych obszarów skóry, płuc, wątroby). To, w jakiej okolicy pojawia się czerniak, związane jest z wiekiem. U młodych osób zazwyczaj pojawia się on na klatce piersiowej (u mężczyzn) lub na dolnych partiach nóg (u kobiet). U ludzi starszych występuje najczęściej na twarzy. Czerniak w obrębie tułowia osiąga szczyt zapadalności w piątej i szóstej dekadzie życia, a w obrębie głowy i szyi w ósmej dekadzie. Czerniak to nowotwór, który wciąż trudno poddaje się skutecznemu leczeniu. Dlatego najważniejszą rolę w walce z nim odgrywa profilaktyka i wczesne rozpoznanie choroby skóry. Jeżeli choroba jest wcześnie rozpoznana, szanse na wyleczenie są bardzo duże. Niestety, zdarza się, że choroba powraca, co często świadczy o tym, że wyleczenie było pozorne. Rokowanie chorych pogarsza się w przypadku zaawansowanych postaci czerniaka – wskaźniki 5-letniego przeżycia chorych w Europie wynoszą, w zależności od źródła, od 41% do 71% w stadium regionalnego zaawansowania oraz od 9% do 28% w stadium uogólnienia. Czerniak: czynniki ryzyka Większość czerniaków, nawet u pacjentów z mnogimi znamionami, powstaje de novo czyli nie na podłożu wcześniej istniejącego znamienia barwnikowego, a na skórze zdrowej. Jedynie 25-40 procent czerniaków rozwija się w połączeniu ze znamieniem melanocytowym. Szacuje się natomiast, że osoby, które mają ponad 50 znamion melanocytowych, wykazują 5-krotny wzrost ryzyka czerniaka w porównaniu z osobami, które mają mniej niż 10 znamion. Filtry przeciwsłoneczne nie chronią przed czerniakiem, ale - paradoksalnie - zwiększają ryzyko jego pojawienia się, ze względu na to, że zwiększają czas ekspozycji na promieniowanie. Czynniki ryzyka czerniaka to: nadmierna ekspozycja na promieniowanie UVA i UVB zarówno słoneczne jak i sztuczne (solaria) duża skumulowana ekspozycja na słońce, oparzenia słoneczne w dzieciństwie i wieku młodzieńczym wiek i płeć - bardziej narażone są kobiety, przy czym ryzyko wzrasta z wiekiem jasny fenotyp skóry - jasna karnacja skóry, jasny kolor włosów i oczu, obecność piegów, łatwe uleganie oparzeniom słonecznym występowanie czerniaka u krewnych pierwszego i drugiego stopnia wcześniejsze występowanie czerniaka u tego samego chorego - około 5-10 procent osób chorych wcześniej na czerniaka zachoruje na niego ponownie występowanie innego nieczerniakowego nowotworu złośliwego skóry, w tym raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego zespół znamion dysplastycznych duża liczba znamion barwnikowych (melanocytowych) oraz dużych wrodzonych znamion barwnikowych skóra pergaminowa (xeroderma pigmentosum) - stukrotnie zwiększone ryzyko wysoki status socjoekonomiczny immunosupresja i przeszczepienie narządu jatrogenna ekspozycja na promieniowania ultrafioletowe wraz z psoralenem – fotochemioterapia (PUVA) prawdopodobnie promieniowanie jonizujące Czerniak: objawy Niepokój powinna budzić przede wszystkim każda zmiana w obrębie już istniejących znamion - barwnikowych ciemnych, niebieskich, sinych, czarnych, a także bezbarwnych. Do konsultacji z lekarzem (onkolog, chirurg onkolog, dermatolog) powinno skłaniać pojawienie się między innymi: zgrubienia zaczerwienienia wokół znamienia świąd krwawienie powiększenie zmiany zabarwienia zmiana kształtu znamienia. Jak wygląda czerniak? Takie zmiany w obrębie znamienia, które budzą niepokój onkologiczny, specjaliści określają skrótem ABCD, gdzie: A (od ang. assymetry) to asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłego na niesymetryczne B (od. ang. border) to brzegi nierówne lub postrzępione C (od ang. colour) to kolor, czyli zmiana zabarwienia, np. ściemnienie, rozjaśnienie lub różne zabarwienie na jednym znamieniu D (od ang. diameter) to rozmiar - każde znamię o średnicy większej niż 6 mm powinno być dokładnie zbadane Niekiedy w ramach systemu ABCD uwzględniany jest dodatkowy objaw: E (elevation) - uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany, zgłoś się do dermatologa - niestety konieczne jest skierowanie. Jeśli znamię zaczyna swędzieć, łuszczyć się, krwawić albo coś się z niej sączy, możesz od razu zgłosić się do najbliższej poradni onkologicznej - wtedy skierowanie nie jest potrzebne. Czerniakowi mogą, choć bardzo rzadko, towarzyszyć zespoły paraneoplastyczne: skórne - zapalenie skórno-mięśniowe, bielactwo nabyte, twardzina układowa, pęcherzyca paraneoplastyczna, melanoza, acanthosis nigricans oczne - retinopatia związana z czerniakiem (ang. melanoma associated retinopathy) hematologiczne - reakcja leukemiczna, eozynofilia, neutropenia metaboliczne - hiperkalcemia, zespół Cushinga, osteoartropatia przerostowa neurologiczne - przewlekła demielinizacyjna polineuropatia Czerniak - zdjęcia: Jak rozpoznać czerniaka? Zobacz film Czerniak: rodzaje Pod nazwą "czerniak" ukrywa się 40 odmian tego nowotworu. W przypadku 60 procent z nich znany jest genotyp nowotworu, co pozwala lekarzom dobrać najskuteczniejszą formę terapii. Specjaliści wyróżniają następujące typy czerniaka (klasyfikacja WHO): czerniak szerzący się powierzchownie (SSM, superficial spreading melanoma) - występuje najczęściej, szacuje się, że stanowi ok. 60 procent przypadków czerniak powstający w plamie soczewicowatej (zmianie skórnej barwy jasnobrązowej) zwany czerniakiem lentiginalnym (LMN, lentigo malignant melanoma) - szacuje się, że stanowi do 20 procent przypadków, stosunkowo łagodny, rozwijający się wiele lat, głównie u osób starszych; punktem wyjścia są płaskie plamy koloru kawy z mlekiem, o nieregularnych zarysach i nierównomiernym rozłożeniu barwnika, średnicy kilkunastu do kilkudziesięciu milimetrów, głównie na twarzy i w miejscach odsłoniętych, pierwszym objawem zezłośliwienia jest powstawanie wyczuwalnych guzków czerniak guzkowy (NM, nodular melanoma) - szacuje się, że stanowi ok. 5 procent przypadków, to przebarwiony, szybko rosnący guzek, który ulega owrzodzeniu, rozwija się głównie na głowie, plecach i karku, częściej występuje u mężczyzn, dość szybko daje przerzuty, okres 5-letniego przeżycia wynosi (mimo leczenia) około 30 procent czerniak odsiebnych części kończyn, podpaznokciowy, podpaznokciowo-kończynowy (ALM, acral lentiginous melanoma) czerniak wywodzący się ze znamienia błękitnego (ang. melanoma arising from blue naevus) czerniak wywodzący się ze znamienia wrodzonego (ang. melanoma arising in a giant congenital naevus) czerniak znamieniopodobny (ang. naevoid melanoma) Czytaj też: Czerniak paznokcia Czerniak: diagnostyka Najważniejsza jest samokontrola skóry - gdy wystąpi jedna ze zmian ABCD(E), trzeba się zgłosić do lekarza. Wstępnej oceny dokonuje się dermatoskopem - urządzeniem optycznym uwidaczniającym głębsze zmiany w znamieniu. Jeśli jest podejrzenie czerniaka, lekarz wycina całe znamię z marginesem zdrowej skóry, a usunięty fragment oddaje do badania histopatologicznego, które określa typ chorej tkanki i stopień zaawansowania choroby. Kolejnym badaniem jest USG tzw. regionalnego obszaru chłonnego, które pokazuje, czy w węzłach nie ma przerzutów. Gdy badanie nie daje jasnej odpowiedzi, usuwa się węzeł wartowniczy - pierwszy węzeł chłonny na drodze naczyń limfatycznych biegnących od guza do układu chłonnego. Badania dodatkowe pozwalające ocenić zaawansowanie czerniaka to: podstawowe badania krwi (morfologia, próby wątrobowe, aktywność dehydrogenazy mleczanowej - LDH) RTG klatki piersiowej w projekcji tylno-przedniej i bocznej USG jamy brzusznej ewentualnie USG regionalnych węzłów chłonnych Rozszerzona diagnostyka - badania KT lub PET - wykonywana jest u chorych z rozpoznaniem czerniaków skóry w stopniu III (zwłaszcza przy obecności klinicznych przerzutów do węzłów chłonnych) lub izolowanych przerzutów do narządów odległych, przy czym przy przerzutach do węzłów chłonnych pachwinowych wskazane jest wykonanie badania KT miednicy. U chorych z przerzutami czerniaka do węzłów chłonnych lub skóry z nieznanego ogniska pierwotnego poszukuje się ewentualnej istniejącej (lub usuniętej w przeszłości bez badania histopatologicznego) zmiany pierwotnej (zwłaszcza na skórze owłosionej głowy, błonach śluzowych). Czerniak: stopnie zaawansowania Stopień zaawansowania czerniaka podaje się w klasyfikacji TNM: T - ognisko pierwotne, czyli zmiana skórna N - mówi o występowaniu przerzutów do węzłów chłonnych M - określa występowanie przerzutów do odległych narządów Poszczególne stopnie skali TNM, według której lekarze dobierają najlepszy sposób leczenia i określają rokowanie, oznaczają: stopień 0 – carcinoma in situ, czyli postać nieprzekraczająca naskórka i nienaciekająca stopień I – w tym stadium nie są zajęte węzły chłonne, nie ma przerzutów, a guz, jeśli jest owrzodzony, nie przekracza 1 mm grubości, zaś jeśli owrzodzenie nie występuje, wówczas nie przekracza 2 mm stopień II – czerniak występuje tylko miejscowo; ten stopień jest podzielony na 3 podstopnie, w zależności od grubości zmiany pierwotnej:A - zmiana z owrzodzeniem o grubości do 2 mm, a nieowrzodzona do 4 mmB - zmiana z owrzodzeniem o grubości do 4 mm, bez owrzodzenia może być większaC - grubość zmiany z owrzodzeniem przekracza 4 mm stopień III - przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych; przy czym istotne jest określenie ich liczby oraz rodzaju nacieku stopień IV – najbardziej zaawansowane stadium choroby, w którym dochodzi do powstania przerzutów w odległych narządach, takich jak płuca czy wątroba. Oprócz tego w diagnostyce czerniaka dużą rolę odgrywają skale pozwalające ocenić głębokość naciekania czerniaka. Są to: Skala Breslowa Stopień I - głębokość naciekania = 4 mm Skala Clarka Stopień I - naciek ogranicza się do naskórkaStopień II - naciek zajmujący górną warstwę brodawkową skóryStopień III - naciek zajmujący całą warstwę brodawkowatąStopień IV - naciek zajmujący warstwę siateczkowatą skóryStopień V - naciek zajmuje tkankę podskórną Stopnie zaawansowania klinicznego czerniaka przedstawia poniższa tabela: Stopień Charakterystyka 0 postać nieprzekraczająca naskórka i nienaciekająca, carcinoma in situ I brak zajęcia węzłów chłonnych, brak przerzutów, guz z owrzodzeniem nie grubszym niż1 mm lub bez owrzodzenia <2 mm II brak zajęcia węzłów chłonnych, brak przerzutów, wyróżnia się 3 podstopnie (IIA, IIB, IIC),w których cechą decydującą jest grubość zmiany pierwotnej III przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych IV przerzuty w odległych narządach, np. płuc i wątroby W chwili rozpoznania u około 80% chorych czerniak skóry ma charakter zmiany miejscowej i charakteryzuje się bardzo niskim ryzykiem nawrotu (3-15%). Stadium regionalnego zaawansowania występuje pierwotnie u ok. 15%, natomiast stadium uogólnienia – u ok. 5% Chorych. Czerniak: leczenie Łączne roczne koszty pośrednie czerniaka (negatywnego wpływu choroby na aktywność zawodową) wynoszą ok. 250 milionów złotych (uwzględniając dyskontowanie tj. mniejszą wartość bieżącą przyszłych kosztów standardowo wyrażaną stopą 5% rocznie) lub ok. 380 milionów złotych (bez dyskontowania). Koszty pośrednie wynikają w zdecydowanej większości z przedwczesnej śmiertelności w okresie przedemerytalnym. Czerniak jest na 20 miejscu pod względem liczby zgonów na nowotwory w Polsce, przy średniej europejskiej na 17 miejscu! Pierwszym etapem leczenia czerniaka jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na radykalnym wycięciu nowotworu wraz z marginesem zdrowej skóry szerokości 1 cm dla czerniaka o grubości do 2 mm. Gdy grubość naciekania jest większa niż 2 mm, usuwa się 2-3 cm zdrowej skóry, przy czym stosowanie marginesu większego niż dwa centymetry zmniejsza odsetek wznów miejscowych, ale nie poprawia wskaźników przeżycia. Chirurg musi usunąć także powięź powierzchowną, aby mieć pewność, że nie pozostały w niej komórki nowotworowe. Jeżeli powiększone są węzły chłonne, też zostaną usunięte. Przy małych guzach nie usuwa się powięzi, dokonuje się tylko oceny węzła wartowniczego, czyli pierwszego, który znajduje się na drodze naczyń chłonnych biegnących od strony guza w stronę regionalnego układu chłonnego. Kolejnym etapem operacji jest zamknięcie powstałej rany. Jeżeli chirurg musiał usunąć dużo skóry, konieczny jest przeszczep skóry, którą zwykle pobiera się z uda. Przy zaawansowanej postaci - gdy czerniak przekroczył barierę skórno-naskórkową i przedostał się do węzłów chłonnych lub innych narządów (czerniak rozsiany) - oprócz zabiegu chirurgicznego konieczne jest leczenie wspomagające. W zależności od stanu pacjenta stosuje się: chemioterapię immunoterapię radioterapię Ostatnie lata przyniosły przełom w leczeniu czerniaków. Przyczynkiem do tego było odkrycie zależności między mutacją genu BRAF a postępem czerniaka. Wiedza na ten temat pozwoliła rozwinąć leczenie ukierunkowane molekularnie, które polega na blokowaniu nieprawidłowego białka kodowanego przez zmutowany gen BRAF. Gen ten występuje u ponad połowy chorych na czerniaka. Działanie nowego leku (wemurafenib) polega na tym, że zamyka on drzwi do komórek nowotworowych - nie mogą się one odżywiać i dochodzi do ich zaprogramowanej śmierci. Dzięki temu guz się nie powiększa. Terapia jest skuteczna u 90 proc. chorych. chemioterapia prefuzyjna Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna jest stosowana, gdy doszło do przerzutów do skóry lub tkanki podskórnej, ale w odległości większej niż 2 cm od brzegu guza pierwotnego. Terapia polega na podawaniu dużych dawek leków przeciwnowotworowych do kończyny odizolowanej od krążenia systemowego. Następnie kończynę ogrzewa się do 41-42°C, co pozwala niszczyć komórki nowotworowe. radioterapia Radioterapię wykorzystuje się do leczenia czerniaków, jeżeli chory nie może być poddany operacji (lub nie zgadza się na nią) i jako leczenie miejscowe, kiedy nie ma możliwości przeprowadzenia radykalnej operacji. Radioterapia jest także stosowana jako leczenie uzupełniające po operacji, gdy zachodzi podejrzenie, że - z powodów technicznych - nie usunięto całości guza. Jest też metodą leczenia paliatywnego, gdy doszło do przerzutów do kości. W przypadku czerniaka gałki ocznej radioterapia jest leczeniem uzupełniającym. W przypadku czerniaków chemioterapii nie stosuje się rutynowo jako leczenia uzupełniającego po operacji. Powodem jest mała skuteczność tradycyjnie stosowanej chemioterapii. Jeżeli lekarz decyduje się na jej podanie, zwykle czyni to, aby – w zaawansowanych stadiach choroby – złagodzić objawy czerniaka. terapia celowana Terapia celowana budzi wielkie nadzieje wśród chorych z przerzutami i samych lekarzy. Nowoczesne leki działają na wiele sposobów. Mogą neutralizować zmutowane białko BRAF i zatrzymać tym samym wzrost komórek nowotworowych. Mogą też zatrzymać chorobę wynikającą z mutacji genu C-kit, hamując jego białka przekazujące sygnały do wzrostu komórek. We współczesnej onkologii możliwe jest także łączenie leków nowych z tymi z powodzeniem stosowanymi w innych rodzajach nowotworów i uzyskanie efektu dwustopniowego uderzenia. Taki koktajl pobudza własne komórki odpornościowe, które aktywnie walczą z rakiem i jednocześnie niszczą już istniejące komórki rakowe. Uwaga! Immunoterapia, zwłaszcza z wykorzystaniem biomodulatorów takich jak interferon, nawet w skojarzeniu z chemioterapią nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Podobnie jest ze szczepionkami, które nie okazały się skuteczną bronią w walce z czerniakiem. Czerniak skóry rozsiany (uogólniony): leczenie Leczenie zaawansowanego czerniaka skóry jest trudne i często nie przynosi oczekiwanych efektów. Część chorych z rozsianym czerniakiem korzysta z konwencjonalnych metod leczenia - chemioterapii z użyciem pojedynczych leków (dekarbazyna, temozolomid, pochodne nitrozomocznika, związki platyny, taksoidy, alkaloidy barwnika itp.) oraz z użyciem programów wielolekowych (CDBT, BOLD, CVD, PC itp.. Możliwa jest też immunoterapia raka z użyciem cytokin (interferon alfa2b, interleukina-2) oraz z użyciem przeciwciał monoklonalnych anty CTLA4 (ipilimumab) a także biochemioterapia polegająca na skojarzeniu chemioterapii z immunoterapią. W leczeniu chorych z uogólnionym czerniakiem skóry wykorzystuje się również terapie eksperymentalne czerniaka (chorzy poddani są leczeniu w ramach kontrolowanych badań klinicznych) i wtedy może to być: badanie nowych leków cytotoksycznych (paklitaksel związany z nanocząsteczkami, tasisulam sodu, sagopilone itp.) wykorzystanie starych leków w nowej roli (np. chemioterapia metronomiczna - próba uzyskania efektu antyangiogennego przez zmianę sposobu podawania) terapia z użyciem leków ukierunkowanych molekularnie (inhibitory białka BRAF, inhibitory MEK, inhibitory HSP, inhibitory KTI, inhibitory szlaku PI3K/Akt/TOR, inhibitory proteasomów) immunoterapia eksperymentalna (czynna: szczepionki, interleukina-12, TNF, tremelimumab, oraz bierna: z użyciem komórek TIL, LAK) Czerniak: terapia adjuwantowa W wytycznych klinicznych uwzględniono szereg innowacyjnych terapii – immunoterapii i terapii celowanych molekularnie. Możliwość zastosowania konkretnych leków/schematów terapeutycznych zależy od stopnia zaawansowania czerniaka, obecności mutacji oraz linii leczenia. W ostatnich latach na szczególną uwagę zasługuje terapia adjuwantowa czerniaka – stosowanie leczenia bezpośrednio po resekcji, a nie dopiero po nawrocie choroby. Obiecujące wyniki badań klinicznych sugerują, że w niedalekiej przyszłości systemowa terapia uzupełniająca (adjuwantowa) u chorych z czerniakiem wysokiego ryzyka będzie stanowiła standard terapeutyczny. Na czym właściwie polega? Terapie adjuwantowe to metody tzw. uzupełniające, które stosuje się bezpośrednio po leczeniu chirurgicznymw celu zmniejszenia ryzyka nawrotu choroby (wznowy miejscowej i przerzutów odległych), co powoduje poprawę rokowania chorego. Wykazana w badaniach klinicznych redukcja ryzyka nawrotu choroby lub zgonu po zastosowaniu terapii adjuwantowych wynosi od 25% do 51%. Istnieje kilka alternatywnych terapii adjuwantowych, dla których badania kliniczne były zaprojektowane w różny sposób. Pembrolizumab, dabrafenib w skojarzeniu z trametynibem oraz ipilimumab (zarejestrowany jedynie przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków w tym wskazaniu) porównywane były z placebo, natomiast niwolumab – z aktywnym komparatorem (ipilimumabem). Czerniak: rokowania Wczesna identyfikacja ogniska pierwotnego (biopsja wycinająca zmiany pierwotnej) i przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych (biopsja węzłów wartowniczych) stwarza unikalną możliwość wyleczenia czerniaka skóry. W chwili rozpoznania u około 80 procent chorych czerniak skóry ma charakter zmiany miejscowej, stadium regionalnego zaawansowania - u 15 procent, a uogólnienia u 5 procent chorych. Niestety, postępy w leczeniu uzupełniającym oraz paliatywnym u chorych na uogólnionego czerniaka skóry są nadal niezadowalające. Wskaźniki 5-letnich przeżyć wynoszą we wczesnych postaciach czerniaka 60-90 procent oraz 20-70 procent w stadium regionalnego zaawansowania i 5-10 procent w stadium uogólnienia. Negatywny wpływ na rokowanie mają: grubość nacieku - ryzyko nawrotu i niepomyślnego rokowania rośnie z każdym milimetrem głębokości naciekania ogniska pierwotnego czerniaka oraz pojawienie się owrzodzenia w miejscu ogniska pierwotnego. Podwyższone stężenie LDH (dehydrogenaza mleczanowa) u chorych ze stwierdzonym rozsiewem jest bardzo niekorzystnym czynnikiem rokowniczym bez względu na liczbę i lokalizację zmian przerzutowych. W Polsce umiera prawie 1/3 chorych na czerniaka [wideo] - W Australii na czerniaka choruje prawie 8-10 razy więcej osób niż w Polsce, ale umiera tyle samo. Tam jest on znacznie wcześniej wykrywany. Australijczycy wiedzą, że należy swoją skórę obserwować i zgłaszają się do lekarza znacznie wcześniej - mówi agencji informacyjnej Newseria Piotr Rutkowski, chirurg onkolog, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka przy Polskim Towarzystwie Chirurgii Onkologicznej. - 80 proc. chorych jest wyleczonych, ale to i tak gorzej niż w Niemczech czy Stanach Zjednoczonych, dlatego że startujemy z gorszego punktu - z grubości czerniaka średniej 1,8 mm, a w Stanach Zjednoczonych czy w Niemczech średnia grubość to 0,8 mm. To sprawia, że mamy gorsze wyniki. Źródło: Jak się ustrzec czerniaka? Radzi prof. Lidia Rudnicka, kierownik Kliniki Dermatologii Szpitala MSWiA w Warszawie. Czy ubranie chroni przed promieniami? Tak, ale tylko do pewnego stopnia. Wystarczy obejrzeć je pod światło. Tkanina prześwitująca przepuszcza promienie. Uważa się, że ubranie chroni tak jak filtr 15. Nie wystarczy więc tylko się okryć, choć jest to bardzo potrzebne. Jakie znamiona powinny nas skłonić do wizyty u dermatologa? Znamiona, które szybko się powiększają. Mają powyżej 6 mm średnicy, nieregularny, asymetryczny kształt, nierówne brzegi. Zmieniają kolor: od szarobrązowego do czarnego. Najczęściej czerniak jest ciemnobrązowy lub czarny, ale zdarza się czerniak w kolorze skóry i taki jest najgroźniejszy, bo najpóźniej zauważany i rozpoznawalny. Czy czerniak powstaje tylko w miejscu znamion? Najczęściej. Ale może też rozwinąć się na gładkiej skórze. Może powstać także wewnątrz organizmu, wszędzie tam, gdzie są melanocyty, czyli komórki wytwarzające barwnik skóry, melaninę. Znajdują się one także na śluzówkach narządów płciowych, jamy ustnej. Melanocyty, które mogą zezłośliwieć, są też na gałce ocznej, dlatego nie zapominajmy o noszeniu okularów przeciwsłonecznych z filtrem. Czy niepokojące znamię zawsze usuwamy? Profilaktycznie usuwamy pieprzyki narażone na ciągłe drażnienie: na skórze głowy, stóp oraz w okolicach narządów płciowych. Jeżeli podejrzewamy, że mamy do czynienia z czerniakiem, usuwamy je szybko. Czy zabieg usunięcia pieprzyka jest skomplikowany? Trwa około 30 minut, robi się go w znieczuleniu miejscowym i zaraz potem można wrócić do codziennych obowiązków. Jednorazowo usuwa się do trzech znamion. Po wycięciu pieprzyka zawsze pozostaje blizna? Rankę na twarzy, dekolcie, wierzchu dłoni zamyka się na klej lub na tak zwany strip (rodzaj plasterka). Po zabiegu prawie nie ma śladu. Blizna zostaje tam, gdzie zakłada się szwy (na skórze grubszej, która się napina). Czy korzystając z solarium, też narażamy się na czerniaka? Tak, nawet bardziej, niż opalając się na słońcu bez kremu z filtrem. Światowa Organizacja Zdrowia przedstawiła zalecenia dla tych, którzy korzystają z solarium. Przede wszystkim ten sposób opalania jest tylko dla ludzi zdrowych. Po drugie WHO proponuje, by unikały go osoby z bardzo jasną karnacją, z licznymi znamionami barwnikowymi na skórze, z dużą ilością piegów. Ważne jest także właściwe przygotowanie skóry: intensywne jej nawilżenie. Specjaliści ostatecznie proponują, byśmy nie spędzali w solarium więcej niż 23-30 minut rocznie! Badania skóry - jak często? Osoby zdrowe, poniżej czterdziestego roku życia, które nie mają znamion, powinny badać skórę raz na trzy lata. Starsze co roku. Natomiast jeśli ktoś ma dużo znamion, powinien kontrolować je co trzy miesiące. Samemu trzeba obserwować, czy rosną, zmieniają kształt i barwę. Jeśli coś takiego zauważymy, zawsze pokażmy zmieniające się znamiona lekarzowi. Najlepiej dermatologowi. CZY GROZI CI CZERNIAK (RAK SKÓRY)? Pytanie 1 z 8 Jaki masz fenotyp skóry ? Fenotyp I - jasna skóra, włosy bardzo jasny albo jasny blond, rude Fenotyp II - jasna karnacja, włosy blond od jasnego po ciemny Fenotyp III - jasna skóra, włosy ciemny blond lub brązowe Fenotyp IV - bardzo ciemne włosy i śniada cera
w terapii chorych na czerniaka. Cel Celem pracy była ocena czułości i swoistości badania FDG PET/CT w roz-poznawaniu przerzutów odległych u chorych na czerniaka. Materiał i metody W pracy dokonano retrospektywnej analizy wyników badań FDG PET/CT prze-prowadzonych u 39 chorych z rozpoznaniem czerniaka skóry i gałki ocznej. Dia-
JAMA Oncology, opublikowano na stronie internetowej 27 października 2016 Systemic Therapy for Previously Untreated Advanced BRAF-Mutated MelanomaA Systematic Review and Network Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials Tahira Devji, Oren Levine, Binod N| Wyniki metaanalizy wykazały, że inhibitory BRAF/MEK oraz zahamowanie szlaku PD-1 istotnie wydłuża przeżycie w porównaniu do innych rodzajów leczenia u chorych na czerniaka z obecnością mutacji w genie BRAF. Wyniki badania opublikowano w JAMA Oncology. Metaanalizę zaprojektowano w celu określenia najskuteczniejszej opcji terapeutycznej 1. linii u chorych na zaawansowanego czerniaka z obecnością mutacji w genie BRAF, ponieważ do tej pory brak jest badań porównujących poszczególne opcje terapeutyczne bezpośrednio (head-to-head). Do metaanalizy włączono 15 randomizowanych badań klinicznych, w których uczestniczyło łącznie 6662 chorych. We wszystkich badaniach oceniano skuteczność i bezpieczeństwo przynajmniej jednej terapii celowanej lub inhibitora immunologicznego punktu kontrolnego. Leczenie zarówno lekami ukierunkowanymi na BRAF/MEK lub inhibitorami PD-1 związane jest z wydłużeniem przeżycia całkowitego (ang. overall survival, OS) w porównaniu do innych terapii z wyjątkiem terapii anty CTLA-4/GM-CSF. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy w zakresie OS pomiędzy inhibitorami BRAF/MEK i inhibitorami PD-1 (HR 1,02; 95% CI 0,72-1,45). Na tej podstawie przyjęto, że obie te opcje terapeutyczne są równorzędne. Leczenie inhibitorami BRAF/MEK istotnie wydłużało czas wolny od progresji choroby (ang. progression free survival, PFS) w porównaniu do innych opcji terapeutycznych. Leczenie skojarzone anty PD-1/CTLA-4 wykazuje również istotne korzyści w zakresie PFS w porównaniu do monoterapii anty-PD-1 (HR 0,75) i wszystkimi innymi opcjami terapeutycznymi z wyjątkiem inhibitorów BRAF/MEK. Dodatkowo leczenie anty BRAF/MEK skutkuje wyższymi całkowitymi odsetkami odpowiedzi (ang. overall response rate, ORR) w porównaniu do monoterapii inhibitorem BRAF (OR 2,00; 95% CI 1,64-2,45). Natomiast leczenie inhibitorami BRAF/MEK lub BRAF wiąże się z wyższymi ORR w porównaniu do jakiejkolwiek innej terapii. Badacze podkreślają jednak, że korzyści dotyczące przeżycia nie mogą wiązać się z dużym nasileniem toksyczności czy znacznym pogorszeniem jakości życia. Leczenie inhibitorami PD-1 i chemioterapią wiązało się z niższym ryzykiem ciężkich działań niepożądanych. Badacze podkreślają, że korzyści w zakresie OS są największe u chorych leczonych inhibitorami PD-1 lub skojarzeniem inhibitorów BRAF/MEK, przy czym profil bezpieczeństwa jest korzystniejszy u chorych leczonych inhibitorami PD-1. Dlatego badacze sugerują, że ta opcja powinna być opcją z wyboru w leczeniu 1. linii chorych na czerniaka w przypadku, kiedy priorytetem nie jest uzyskanie szybkiej odpowiedzi na leczenie. Pacjenci na leczenie zgłaszają się póź-no, często z przerzutami nowotworu [1, 9]. W tabeli 3 przedstawiono najczęstsze miej-sca przerzutów czerniaka błony śluzowej jamy ustnej. Okres 5-letniego przeżycia chorych na czerniaka złośliwego błony śluzowej jamy ustnej waha się między 8–30% i zależy od maz po 8 latach znowu przezywa operowany czerniak na stopie 3 stopien clark dal przerzuty do miednicy o wym4 x5 cm Od 3 miesiecy jest w leczony weramufenibem.,ale czuje sie zaczyna mu ,utrata wagi ,brak apetytu ze az zal patrzec..Ma 53 lata i bardzo chce zyc .Lekarz prowadzacy niewiele mowi na temat kuracji bo jeszce niewielewie ma doswiadczenia ,inni pytanie brzmi czy jest moze inny lek ktory moglby mu pomoc KOBIETA, 55 LAT ponad rok temu Profilaktyka czerniaka Czerniak to nowotwór skóry. Jest bardzo niebezpieczny, ponieważ może rozwijać się w ukryciu. Jak mu zapobiega? Obejrzyj nasz film i dowiedz się tego. Witam, myślę że lekarze prowadzą terapię najlepszym możliwym sposobem dla pacjenta. 0 Proszę próbować dostać się do Rutkowskiego w W-wie!!! zż 0 Proszę próbować dostać się do Rutkowskiego w W-wie!!! zż 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Czy istnieje duże ryzyko przerzutu czerniaka? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Czy to przerzuty usuniętego 2 miesiące temu czerniaka? – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Jak wygląda przerzut podskórny czerniaka? – odpowiada Dr n. med. Ryszard Magiera Przerzuty czerniaka złośliwego do wątroby – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Czy czerniak z przerzutami do narządów odległych jest uleczalny? – odpowiada Lek. Klaudia Kuśmierczuk Przerzuty czerniaka do wątroby – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Czy możliwe, żeby czerniak nie dał żadnych przerzutów? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Czy czerniak może dawać przerzuty? – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Czerniak złośliwy Clark III po biopsji wycinającej – odpowiada Dr n. med. Grzegorz Luboiński Czy możliwy jest przerzut czerniaka do ślinianki? – odpowiada Lek. Paweł Szadkowski artykuły . 365 9 134 166 188 213 389 10

forum chorych na czerniaka